Η αξιοποίηση της δυνατότητας του λόγου και της πειθούς αποδεικνύεται, συχνά, ανίκανη στο να διαχειριστεί τον ανεξέλεγκτο δογματισμό ατόμων ή ομάδων που προσπαθούν να επιβάλουν ακόμη και μέσα από τη χρήση βίας την κάθε άποψή τους για τη θρησκεία, την επίλυση των προβλημάτων και γενικότερα την κοινωνική δικαιοσύνη, όπως αυτοί βέβαια την αντιλαμβάνονται.
Στις περιπτώσεις αυτές καταλύεται η έννοια του νόμου και η ειρήνη βρίσκεται αντιμέτωπη με την ανασφάλεια, το φόβο και τις ανθρώπινες απώλειες από ενέργειες του λεγόμενου «ακήρυχτου πολέμου», τις τρομοκρατικές επιθέσεις.
Με την έννοια της τρομοκρατίας αναφερόμαστε σε κάθε πράξη βίας η οποία συντελείται ξαφνικά, ενώ υπάρχει ειρήνη στο κοινωνικό περιβάλλον και έχει στοιχεία πολέμου, όχι μόνο την επιθετικότητα, αλλά και τη χρήση όπλων. Άτομα ή ομάδες στοχοποιούνται χωρίς λογική και άμεση προέκταση αυτών των πράξεων είναι η επικράτηση του τρόμου. Αν και δεν είναι επιλογή μόνο του σύγχρονου κόσμου, τα τρομοκρατικά χτυπήματα που γίνονται έντονα το τελευταίο διάστημα προκαλούν έναν ιδιαίτερο προβληματισμό και εύλογη ανησυχία, γιατί αποκτούν γενικευμένο χαρακτήρα, οι στόχοι είναι μαζικοί και απόλυτα απρόβλεπτοι, τα δε θύματα των ενεργειών εξ’ ολοκλήρου αθώα.
Αιτίες
Ο ιδεολογικός φανατισμός, ο δογματισμός και η εμπάθεια είτε σε θέματα θρησκείας, είτε σε θέματα πολιτικής ιδεολογίας. Βέβαια, τις περισσότερες φορές οι τρομοκράτες δικαιολογούν τις ενέργειές τους με το κίνητρο της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αποκατάστασης των αδικιών σε βάρος των αδυνάμων, υιοθετώντας έτσι το προσωπείο του προστάτη της κοινωνίας. Σε καμία περίπτωση το πρόσχημα αυτό δεν ισχύει και πολύ περισσότερο δεν δικαιολογεί τις ενέργειές τους.
- Τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα ισχυρών λαών που οι ίδιοι πάντα φιλοδοξούν να τα υλοποιούν σε βάρος των αδύναμων κρατών-ομάδων. Έτσι, διαφορές που υπάρχουν σε συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη σκόπιμα περιπλέκονται και δεν επιλύονται προκειμένου να λειτουργούν σαν αφορμή για διαρκείς αντιπαραθέσεις. Όσο ο ανεπτυγμένος, κυρίως ο δυτικός κόσμος, δεν βοηθά στην εξομάλυνση των προβλημάτων στις περιοχές της Ανατολής και της Ασίας θα υπάρχει πάντα αφορμή για βία. Οι λαοί αυτών των περιοχών θα αισθάνονται αδικημένοι και θα προσπαθούν να αισθητοποιούν τα προβλήματά τους και την παρουσία τους ξεσπώντας βία στον υπόλοιπο κόσμο.
- Το χαμηλό μορφωτικό και πνευματικό επίπεδο μετατρέπει κάποιους ανθρώπους εύκολα σε φορείς εκτέλεσης τρομοκρατικών ενεργειών. Οι εκτελεστές τρομοκράτες είναι συνήθως άνθρωποι ανασφαλείς, που έχουν βιώσει την ταπείνωση και τον κοινωνικό αποκλεισμό, χωρίς ουσιαστική παιδεία και κοινωνική συνείδηση, χαμηλού οικονομικού εισοδήματος. Θεωρούν ότι αν θυσιαστούν μέσα από μια τρομοκρατική πράξη, θα εκδικηθούν και θα δικαιωθούν. Συνήθως, πρόκειται για πολίτες που ναι μεν ζουν σε ανεπτυγμένες χώρες, έχουν όμως βιώσει γκετοποίηση μέσα στις χώρες αυτές.
- Η έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας και σεβασμού στη διαφορετικότητα, η ανυπαρξία δημοκρατίας και ελευθερίας και αντίθετα η κυριαρχία της αυταρχικότητας και της αδιαλλαξίας δεν βοηθούν τους ανθρώπους να κατανοήσουν πόσο σημαντική είναι η συνύπαρξη και η ειρήνη για την πρόοδο και τον πολιτισμό.
- Ακραίες θρησκευτικές και πολιτικές ομάδες χρησιμοποιούν την προπαγάνδα και εκμεταλλεύονται τον παρορμητικό και, κυρίως, ευμετάβλητο χαρακτήρα νέων ανθρώπων, τη διάθεσή τους για αντίδραση και το ρηξικέλευθο πνεύμα τους σε ό,τι αφορά το κοινωνικό κατεστημένο.
- Η τρομοκρατία γίνεται έκφραση μίας βαθύτερης κοινωνικής παθογένειας και κρίσης που χαρακτηρίζεται από ανισότητες και αδικίες, κυρίως, μειονοτήτων, οι οποίοι με τη σειρά τους καταφεύγουν σε αυτήν, ως έκφραση αντίδρασης και άμυνας.
- Είναι εμφανής ο αρνητικός ρόλος των πολιτικών ηγετών, καθώς με την παθητική στάση τους επιτρέπουν την εντατικοποίηση όλων των παραπάνω προβλημάτων. Συχνά δε, εκμεταλλεύονται τον φόβο της κοινωνίας απέναντι στην τρομοκρατία και τελικά την αποπροσανατολίζουν από άλλα εξίσου σημαντικά κοινωνικά ζητήματα.
- Αποδεικνύονται ανεπαρκή τόσο σε επίπεδο πρόληψης και εποπτείας, όσο και σε επίπεδο αποδοτικών ποινών τα ισχύοντα μέτρα κατά της τρομοκρατίας.
- Πολλές από τις τρομοκρατικές ενέργειες συγκαλύπτονται πίσω από το ρόλο της ηθικής εξυγίανσης της κοινωνίας, όταν η νόμιμη εξουσία αδυνατεί να εφαρμόσει αποδοτικά το δίκαιο και τους νόμους. Αυτό ισχύει σε εκείνες τις τρομοκρατικές οργανώσεις, στις οποίες σαν κίνητρο των πράξεων προβάλλεται η κοινωνική δικαιοσύνη.
Συνέπειες
- Οι προεκτάσεις της τρομοκρατίας είναι μόνο αρνητικές, γιατί είναι μία τυφλή πράξη βίας και οι τραγικότερες συνέπειές της είναι η απώλεια της ανθρώπινης ζωής. Αθώοι άνθρωποι ανεξάρτητα από την ηλικία τους, χωρίς καμία λογική, και απόλυτα αιφνιδιαστικά οδηγούνται στον θάνατο.
- Συχνά είναι πολύ σημαντικές οι υλικές φθορές. Κάποιες από αυτές δύσκολα αποκαθίστανται, ειδικότερα, όταν πρόκειται για μνημεία του πολιτισμού μιας χώρας, όπως οι ναοί στην Παλμύρα.
- Επικρατεί ο τρόμος, η ανασφάλεια και η καχυποψία, συμπεριφορές ασύμβατες με την ανθρώπινη φύση, αλλά και εντελώς αντίθετες με την έννοια της προόδου.
- Υπονομεύει το δημοκρατικό πολίτευμα και την ελευθερία της ανθρώπινης ζωής και λειτουργεί σαν τροχοπέδη στη δημιουργικότητα, καθώς συστέλλονται οι ανθρώπινες δραστηριότητες και η οικονομία οδηγείται σε οικονομική στασιμότητα.
- Επιτείνει την εμπάθεια και τον φανατισμό και τελικά δεν βοηθά στα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα που υποτίθεται ότι καταπολεμά. Οι κοινωνίες εισέρχονται σε έναν φαύλο κύκλο βίας και εκδικητικότητας τους. Ο ρατσισμός και η προκατάληψη είναι ακόμη πιο έντονα ανάμεσα στους ανθρώπους.
- Μία πολύπλοκη αρνητική συνέπεια της τρομοκρατίας είναι ότι η κρατική εξουσία, με άλλοθι την πάταξή της, εφαρμόζει μεθόδους που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως η παρακολούθηση προσωπικών δεδομένων και η ποινικοποίηση κοινωνικών αγώνων. Με αυτόν τον τρόπο όμως, αναβιώνει ο εθνικισμός, οι άνθρωποι απομονώνονται, και οδηγούνται σε έναν φαύλο κύκλο επιθετικών διαθέσεων.
Στάση
- Σύσσωμες οι κοινωνίες, κατηγορηματικά και αδιαπραγμάτευτα θα πρέπει να αποκηρύττουν κάθε μορφή βίας, από όπου και αν προέρχεται και να στιγματίζουν τους φορείς της.
- Να διασφαλίζονται τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων και με αυτόν τον τρόπο να ενδυναμώνεται η δημοκρατία, να ενισχύεται το κλίμα της κοινωνικής δικαιοσύνης και να αμβλύνονται οι ανισότητες και οι αδικίες που διαπράττονται σε βάρος των κατώτερων κοινωνικών τάξεων.
- Ανάπτυξη διεθνούς συνεργασίας και απαρέγκλιτη τήρηση των κανόνων διεθνούς δικαίου, πάντα με την εποπτεία διεθνών οργανισμών. Αυτό θα βοηθήσει στην ουσιαστική πρόληψη τρομοκρατικών χτυπημάτων με τον έγκαιρο εντοπισμό των επίδοξων τρομοκρατών.
- παιδεία
- ενίσχυση συλλογικής κοινωνικής δράσης, ανθρωπισμός.
Η τρομοκρατία δεν είναι πρόβλημα μίας συγκεκριμένης χώρας, αλλά παγκόσμιο ˙ δεν προσβάλλει και δεν απειλεί έναν λαό, αλλά τον παγκόσμιο πολιτισμό.