Καθοριστική επιδίωξη των παιδαγωγικών και ηθοπλαστικών συστημάτων, μέσα στους αιώνες, είναι η αρμονική εξισορρόπηση της ψυχοσωματικής και πνευματικής φύσης του ανθρώπου. Το ιδεώδες που έχει έμπρακτα επιβεβαιώσει ότι ανταποκρίνεται σε αυτήν την προσδοκία κατά τον πλέον ουσιαστικό τρόπο είναι το αθλητικό, το οποίο εκφράζεται απόλυτα με την αρχαιοελληνική ρήση: «νους υγιής εν σώματι υγιεί».

Ειδικότερα για τη χώρα που γέννησε το ιδεώδες αυτό, την Ελλάδα, και το μεταλαμπάδευσε σε όλον τον κόσμο, η διασφάλιση της αυθεντικότητας του μηνύματος του αθλητισμού, η ανάδειξή του στο σύγχρονο κόσμο και η πάταξη κάθε κρούσματος εκφυλισμού του είναι μέγιστη ηθική και κοινωνική υποχρέωση.

Οφέλη

• Τα οφέλη του αθλητισμού ξεκινούν από την καλή φυσική κατάσταση που διασφαλίζει για τον αθλητή. Καθώς στο μεγαλύτερο μέρος τους τα αθλήματα απαιτούν τη συμμετοχή του σώματος, η συνεχής άσκηση οδηγεί στην ευρωστία και στη σωματική ευεξία. Έτσι, η ενασχόληση με αυτόν, ακόμη και από νεαρή ηλικία, θέτει τις βάσεις για ένα πιο υγιές ανθρώπινο σώμα.
• Αυτό όμως που χαρακτηρίζεται ως θαύμα του αθλητισμού είναι η συμβολή του στον ψυχισμό και στην προσωπικότητα του αθλητή. Ο πειθαρχημένος τρόπος ζωής τον οπλίζει με υπομονή και επιμονή, με υπευθυνότητα και με την προσδοκία για μία διαρκή εξελισσόμενη πορεία. Ο αθλητής θέτει συνεχώς στόχους, η κατάκτηση των οποίων γίνεται έναυσμα για το ακόμη πιο υψηλό, αποκαλύπτοντας έτσι την αστείρευτη δύναμη του ανθρώπου. Δεν εφησυχάζει και δεν τον ενδιαφέρει η διάκριση, αλλά η συμμετοχή στην προσπάθεια και η πορεία προς το στόχο. Αυτό είναι και το κατεξοχήν ηθικό δίδαγμα που επιβάλλεται να γίνει και στάση ζωής.
• Μέσω του αθλητισμού ο άνθρωπος κοινωνικοποιείται, καθώς υπάρχει η άμιλλα, η συναναστροφή με συναθλητές, και η επαφή μαζί τους υπερβαίνει τα συμβατικά κοινωνικά κριτήρια της εθνικής προέλευσης, της θρησκείας ή των πολιτικών πεποιθήσεων. Οι συναθλητές ενώνονται μεταξύ τους με κοινούς στόχους και η πορεία τους επιβραβεύει την αξία της ανθρώπινης προσπάθειας, αναδεικνύει το μεγαλείο του κάθε ανθρώπου που με την προσωπική του δράση προσπαθεί να κατακτήσει το υψηλό και το ιδανικό. Στο δε ομαδικό αθλητισμό προβάλλει τη δύναμη της ομάδας και το ρόλο της συλλογικότητας, της συνεργασίας και της αλληλεγγύης. Εδραιώνεται η φιλία και η παγκόσμια ειρήνη.
• Με αυτόν τον τρόπο ο αθλητισμός απομακρύνει από τον άνθρωπο κάθε μορφή προκατάληψης, φανατισμού και δογματισμού, εμπάθειας και σκοπιμοτήτων. Ο αθλητής σέβεται τη διαφορετικότητα, αναγνωρίζει την υπεροχή του συναθλητή του, έχει πρότυπα και θέτει τον εαυτό του σε μία διαρκή διαδικασία αυτοβελτίωσης. Είναι πάντα μαχητικός, αισιόδοξος και ικανός να συσχετίσει αρμονικά τον ορθολογισμό και τον ρεαλισμό με το όνειρο και τους υψηλούς στόχους.
• Το αθλητικό πρόγραμμα επιβάλλει έναν συγκροτημένο τρόπο ζωής και αυτό σημαίνει αποχή από κάθε μορφή εξάρτησης, όπως το αλκοόλ ή το κάπνισμα, ενώ για τους νέους ανθρώπους μπορεί να γίνει μέσο δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου και ουσιαστικός τρόπος ψυχαγωγίας.
• Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η συμβολή του και στο ανθρώπινο πνεύμα, αφού απαιτεί αυτοσυγκέντρωση, κριτική σκέψη και οξύνοια, διορατικότητα. Πολλές μορφές του αθλητισμού απαιτούν συγκεκριμένες γνώσεις και τεχνικές και γι’ αυτό το λόγο όταν το μυαλό και η ψυχή του ανθρώπου είναι ισχυρά, ακόμη και αν υπάρχουν σωματικές αδυναμίες, η ενασχόληση με τον αθλητισμό δεν είναι απαγορεύσιμη. Αυτήν την πτυχή του αθλητισμού αποκαλύπτουν και επιβραβεύουν οι αθλητές των παραολυμπιακών αγώνων.
• Ο αθλητισμός είναι δείγμα πολιτισμού για μία κοινωνία και αντανακλά γενικότερα το βιοτικό της επίπεδο. Μόνο σε χώρες που προνοούν για το μέλλον και που σέβονται τον πολίτη είναι εμφανής η ένταξη του αθλητισμού στο εκπαιδευτικό σύστημα. Τα αθλητικά προγράμματα γίνονται προσεγγίσιμα από τους πολλούς και το βιοτικό επίπεδο της χώρας φαίνεται και μέσα από τη δυναμική των αθλητικών εγκαταστάσεων.

Εκφυλισμός του

            Παρ’ όλα αυτά, στο σύγχρονο κόσμο και το ιδεώδες του αθλητισμού δεν μπόρεσε να διαφύγει από τη φθορά και γενικότερα της διαστρέβλωσης που έχουν υποστεί οι περισσότερες από τις κοινωνικές αρχές και αξίες.

• Το αθλητικό ιδεώδες οδηγείται σταδιακά στον εκφυλισμό, καθώς οι άνθρωποι δύσκολα κατανοούν το ρόλο του και την αξία του μέσα σε μία κοινωνία ανεξέλεγκτου ανταγωνισμού, υποταγμένη στον υλιστικό ευδαιμονισμό, η οποία δύσκολα προβάλλει τις πνευματικές αξίες. Το εκπαιδευτικό σύστημα, σε αντίθετη με την κλασική αρχαιότητα, έχει υποβαθμισμένο το ρόλο του αθλητισμού στην παιδαγωγική διαδικασία του νέου. Ο σχολικός αθλητισμός υπάρχει, αλλά όχι με τη δυναμική που του αρμόζει. Επιπλέον, ακόμη και αν επιθυμεί κάποιος να ασχοληθεί με αυτόν, οι αθλητικές εγκαταστάσεις είναι ανεπαρκείς και τα κίνητρα για συμμετοχή στον αθλητισμό ελλιπή. Έτσι, οι πολίτες δεν έχουν συνειδητοποιήσει έγκαιρα τη σημασία του αθλητισμού.
• Επικρατεί η εμπορευματοποίηση στο χώρο, πολλοί αθλητές «εξαγοράζουν» τις διακρίσεις τους με τη διαφήμιση, την κοινωνική προβολή, τις απαιτήσεις για υπέρογκες οικονομικές απολαβές. Έτσι, οι ίδιοι στιγματίζουν το νόημα του αθλητισμού.
• Οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα αποκαλύπτονται πίσω από αθλητικές διοργανώσεις και για πολλές μορφές αθλητισμού υπάρχει καχυποψία για το εάν επιβραβεύεται πάντα η αξιοκρατία, η συλλογικότητα και η άμιλλα.
• Αυτοσκοπός γίνεται η διάκριση και με στόχο τον πρωταθλητισμό η αξία του ανθρώπου στις επιδόσεις αμαυρώνεται μέσα από τη χρήση αναβολικών ουσιών. Το γνωστό «ντόπινγκ» εξυπηρετεί σκοπιμότητες και παράνομα οικονομικά συμφέροντα.
• Κυρίως, δε, ο στιγματισμός του αθλητισμού επιβεβαιώνεται μέσα από την αθλητική βία και το φαινόμενο του χουλιγκανισμού, περισσότερο σε δύο μορφές ομαδικών αθλημάτων, το ποδόσφαιρο και την καλαθοσφαίριση.
• Μέσα από αυτήν τη συμπεριφορά βρίσκει διέξοδο η ανταγωνιστικότητα και η επιθετικότητα που γενικότερα υπάρχει στη σύγχρονη κοινωνία. Ο φίλαθλος που έχει μετατραπεί σε οπαδό δεν είναι αποκομμένος από την ευρύτερη κοινωνική ομάδα˙ μεταφέρει και εκδηλώνει την έλλειψη συλλογικότητας και διαλόγου, το φανατισμό και το δογματισμό, την προκατάληψη και τα στερεότυπα, τα οποία επίσης εκφράζει και έξω από τους αθλητικούς χώρους.
• Ταυτίζεται ένθερμα με μία ομάδα, καθώς έχει γενικότερα την ανάγκη να πιστέψει σε ομάδες˙ ανάγκη που προκύπτει από την κοινωνική του φύση. Όταν όμως καταρρέουν γενικότερα οι αξίες, αμφισβητούνται οι πολιτικές ιδεολογίες και περνούν κρίση σημαντικές κοινωνικές δομές και θεσμοί, όπως η οικογένεια ή η φιλία, η «ομάδα» γίνεται συναισθηματικό υποκατάστατο και, κυρίως, οι νέοι ταυτίζονται απόλυτα με αυτήν.
• Υπάρχει μία έντονη μονομερής προβολή από τα μέσα ενημέρωσης συγκεκριμένων ομαδικών αθλημάτων, που ίσως είναι περισσότερο επικερδή. Η προβολή αυτή αποπροσανατολίζει και παραπληροφορεί, αθλητικά σωματεία εκμεταλλεύονται την αγάπη των οπαδών για την ομάδα, τους χειραγωγούν και τους κατευθύνουν σε ενέργειες που προσβάλλουν τον αθλητισμό.
• Το χαμηλό πνευματικό επίπεδο και η έλλειψη κριτικής σκέψης εντείνουν το πρόβλημα του χουλιγκανισμού.

Σχολείο

Πρακτικά:

• Περισσότερες ώρες αθλητισμού
• Εκσυγχρονισμός εγκαταστάσεων και υποδομές για όλα τα αθλήματα
• Αθλητικό σχολείο: βοηθούν περισσότερο παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν με αθλητισμό κυρίως, χωρίς να υποβαθμίζεται η παιδεία.
• Αθλητικές διοργανώσεις
• Διδασκαλία μηνύματος αθλητισμού
• Η πολιτεία να δημιουργήσει υποδομές και εκτός σχολικού πλαισίου.
• ΜΜΕ: προβολή υγιών προτύπων: π.χ. Παραολυμπιακών, ο καθένας να προσπαθεί να αθλείται.
• Νομοθεσία για πάταξη αθλητικής βίας.

Σχολικός αθλητισμός --> ο νέος ενστερνίζεται από νωρίς όλες τις προεκτάσεις του αθλητικού ιδεώδους εκτόνωση --> αντίδοτο για σχολικό εκφοβισμό. --> Διαβάζει καλύτερα, είναι πιο συγκεντρωμένος, μαθαίνει ότι η ζωή είναι διαρκής αγώνας --> είναι μαχητικός --> δομείται η προσωπικότητά του πιο αποδοτικά.